Czym jest stal szlachetna?
ABRAMS Poradnik Stali® wyjaśnia!
Z technicznego punktu widzenia stal szlachetna jest stalą o szczególnie wysokiej czystości. Stal szlachetna może być oznaczona jako stal szlachetna tylko wtedy, gdy jej produkty uboczne żelaza jak siarka i fosfor nie przekraczają wartości 0,025%, ponieważ mają one negatywny wpływ na właściwości użytkowe stali. Oznacza to, że każda stal o wysokim stopniu czystości może być oznaczona jako stal szlachetna, ale nie jest tożsama ze stalą nierdzewną.
Stal szlachetna jest również podzielona na stopową i niestopową stal szlachetną w kodzie stali:
- Stale szlachetne niestopowe mają grupy stali nr 10-18.
- Stopowe stale szlachetne mają grupy stali nr 20-89.
Stale szlachetne stopowe można dalej podzielić na niskostopowe i wysokostopowe.
Stale wysokostopowe można rozpoznać po znaku X przed skróconą nazwą stali, np. X5CrNi18-10.
W przemyśle stale szlachetne mogą być wykorzystywane na wiele różnych sposobów, np. w postaci stali narzędziowej,
stali szybkotnącej, stali na łożyska toczne, stali konstrukcyjnej, inżynieryjnej i kontenerowej,
stali chemoodpornej, stali żaroodpornej, stali wysokotemperaturowej oraz stali nierdzewnej.
FAQ - często zadawane pytania
Jaka jest różnica między stalą szlachetną a stalą nierdzewną?
Stal nierdzewna (powszechnie określana jako “stal szlachetna”) to stop zawierający minimum 10,5% chromu i maksymalnie 1,2% węgla.
Stopy stali są opisywane jako nierdzewne, jeśli materiał ma pewne właściwości odporne na korozję lub utlenianie.
Pierwiastki stopowe, takie jak nikiel, molibden i mangan, mogą zwiększać odporność na korozję.
Na jakie grupy dzieli się "stal szlachetna"?
Rozróżnia się tutaj austenityczną, martenzytyczną i ferrytyczną stal szlachetną.
Stale austenityczne zawsze zawierają więcej niż 8% niklu, tak zwane stale chromowo-niklowe. Połączenie chromu o minimalnej zawartości 13,5% i niklu sprzyja odporności na korozję, a także obrabialności i właściwościom mechanicznym.
Dzięki dodatkowi molibdenu, tzw. stale CrNiMo, znacznie zwiększa się odporność korozyjna materiałów oraz są one odporne na wżery w środowiskach zawierających chlor i zredukowane kwasy. Znajdują zastosowanie w agresywnych mediach np. w przemyśle chemicznym, chlorowanej wodzie morskiej, ale także w przemyśle spożywczym. Austenitycznych „stali szlachetnych” nie można namagnesować.
Ta grupa stali obejmuje materiały takie jak
• 1.4301 – X5CrNi18-10
• 1.4305 – X8CrNiS18-9
• 1.4401 – X5CrNiMo17-12-2
• 1.4404 – X2CrNiMo17-12-2
• 1.4841 – X15CrNiSi25-21
• 1.4571 – X6CrNiMoTi17-12-2
Stale martenzytyczne zawierają od 12 do 18% chromu i od 0,1 do 1,2% węgla. Ze względu na wysoką zawartość węgla, stale te mogą osiągać wysoką twardość. Z drugiej jednak strony, zawartość węgla zmniejsza odporność na korozję i są one mniej plastyczne i mniej spawalne.
Dzięki swoim specjalnym właściwościom martenzytyczna stal nierdzewna zbliża się do właściwości mechanicznych stali konstrukcyjnych, a także oferuje średnią lub wysoką odporność na korozję.
Stale martenzytyczne dzielą się na cztery (częściowo pokrywające się) podgrupy:
1. Pierwsze stale Fe-Cr-C:
Były to pierwsze gatunki martenzytyczne. Są one nadal szeroko stosowane w inżynierii mechanicznej i w komponentach podlegających zużyciu.
2. gatunki zawierające Ni:
Nikiel zastępuje część węgla w tych gatunkach. W porównaniu do wyżej wymienionej grupy, mają one wyższą wytrzymałość, szczególnie w niskich temperaturach. Wyższa zawartość chromu prowadzi również do wyższej odporności na korozję. Dodatki molibdenu dodatkowo poprawiają stale z podgrup 1 i 2.
Przykłady:
3. stale nierdzewne utwardzane wydzieleniowo: Stanowią one najlepsze połączenie wytrzymałości i odporności na obciążenia dynamiczne.
4. gatunki odporne na pełzanie:
z zawartością chromu około 11%, różnią się od stali z podgrupy 1 dodatkami stopowymi kobaltu, niobu, wanadu i bizmutu, które zwiększają wytrzymałość na wysokie temperatury i zmęczenie (do 650 °C).
Czy "stal szlachetna" jest odporna na rdzę?
Odporna na korozję “stal szlachetna” to stal o specjalnym stopniu czystości i wysokiej zawartości stopu chromu. Ze względu na wysoką zawartość chromu wynoszącą co najmniej 10,5%, na powierzchni odpornej na korozję “stali szlachetnej” tworzy się ochronna pasywna warstwa tlenku chromu. Odporność na korozję tego typu stali wynika z tej patyny.
Chociaż taka zawartość chromu niekoniecznie gwarantuje całkowitą odporność na rdzę, zapobiega ona powstawaniu technicznie problematycznych wżerów. Dodatek innych pierwiastków stopowych, takich jak nikiel, molibden, mangan i niob, może skutkować jeszcze większą odpornością na korozję lub poprawą właściwości mechanicznych. Pierwiastek stopowy nikiel, w proporcji co najmniej 10%, sprawia również, że stal odporna na korozję jest kwasoodporna.
Czym jest "stal szlachetna" V2A?
Termin “V2A” oznacza “Eksperymentalny stop 2 Austenit” i odnosi się do grupy stali nierdzewnych, które są często stosowane w przemyśle i budownictwie. V2A zawiera dużą ilość chromu i niklu; zawartość chromu zapewnia stali odporność na korozję, podczas gdy zawartość niklu przyczynia się do jej wytrzymałości i twardości.
Stal V2A to stal szlachetna, która jest często używana w życiu codziennym, np. do budowy balustrad, pojazdów i zlewów, a także w przemyśle napojów, farmaceutycznym i kosmetycznym.
Przykłady:
Czym jest "stal szlachetna" V4A?
Termin “V4A” oznacza “Eksperymentalny stop 4 Austenit”, który zawiera dużą ilość chromu i niklu, a także molibdenu. Połączenie tych pierwiastków stopowych nadaje tym “stalom szlachetnym” większą odporność na korozję i czyni je szczególnie odpornymi na wpływy takie jak wilgoć, słona woda lub substancje chemiczne. Ze względu na doskonałą odporność na korozję, stal V4A jest idealna do użytku na zewnątrz.
Przykłady:
• 1.4571 – X6CrNiMoTi17-12-2
• 1.4401 – X5CrNiMo17-12-2
• 1.4404 – X2CrNiMo17-12-2
Jaka jest różnica między V2A i V4A?
Gatunki stali szlachetnej V2A i V4A różnią się pierwiastkami stopowymi. Pierwiastki stopowe stali nierdzewnej V2A to głównie 18% chromu i 8% niklu. Oprócz 16% chromu i 10% niklu, stal szlachetna V4A zawiera zazwyczaj 2-3% molibdenu.
Czy "stal szlachetna" może być namagnesowana?
Nie każda “stal szlachetna” jest magnetyzowalna. To, czy dana “stal szlachetna” jest magnetyzowalna, zależy od jej obróbki i mikrostruktury. Mikrostruktura austenityczna nie jest magnetyzowalna, podczas gdy mikrostruktury martenzytyczne i ferrytyczne są magnetyzowalne. W przypadku mieszanej struktury ferrytycznej i austenitycznej, proporcja ferrytu określa, czy stal jest magnetyczna, czy nie.
Stopy austenityczne mają bardzo wysoką zawartość niklu, co zapewnia niemagnetyczność materiału. Ta grupa stali szlachetnych stanowi ok. 70% wszystkich stosowanych “stali szlachetnych” odpornych na korozję. Poprzez formowanie mikrostruktura może zostać zmieniona w taki sposób, że powstaje pewne przyciąganie magnetyczne, w wyniku którego mikrostruktura austenityczna zostaje przekształcona w mikrostrukturę martenzytyczną. Z drugiej strony, ferrytyczne “stale szlachetne” mają wysoką zawartość chromu i niską zawartość węgla, co nadaje im właściwości magnetyczne. Martenzytyczne “stale szlachetne” mogą być namagnesowane ze względu na swoją mikrostrukturę i stają się jeszcze bardziej magnetyczne po hartowaniu.Wystarczy wybrać jedną z naszych stali szlachetnych
Wszystkie pola zaznaczone na pomarańczowo to stale szybkotnące o różnych właściwościach. Wystarczy jedno kliknięcie, aby przejść do wybranego gatunku stali.
Szukają Państwo konkretnej "stali szlachetnej" i jej właściwości?
Z naszym opatentowanym ABRAMS poradnikiem stali®
mogą Państwo błyskawicznie znaleźć alternatywy dla swojego materiału i jego właściwości.
Oczywiście, wszystkie informacje możemy Państwu w wygodny sposób dosłać mailowo.
Rejestracja nie jest wymagana!
Proszę wypróbować.
